2022

Mensen als Irene hebben nieuwsgierige mensen om zich heen nodig, mensen die proberen te begrijpen hoe ze denken, die onderzoeken waar hun beperkingen en waar hun mogelijkheden liggen.  Mensen die hun,  soms moeilijk te begrijpen, gedrag kunnen duiden.

Mensen met een verstandelijke beperking denken niet altijd zoals wij, zeker als daarnaast ook nog sprake is van autisme. Ze reageren niet steeds zoals we verwachten, nemen de dingen niet altijd waar zoals wij dat doen. Dit vraagt een onderzoekende houding, een houding waarbij zonder oordeel wordt gekeken, waarbij niet op basis van aannames wordt gehandeld, maar waarbij men open staat voor andere interpretaties, andere mogelijkheden.

Mensen met deze dubbele handicap echt leren kennen vraagt om een creatieve manier van denken, een bereidheid om iets anders te zien dan wat je verwachtte te zien. Want als je hun manier van denken, van waarnemen, van zich uiten, min of meer begrijpt, wordt ook duidelijker wat ze nodig hebben van een begeleider.

De voorbeelden hieronder put ik uit onze ervaring met Irene.

Bijvoorbeeld:

• Als je weet dat zij alles wat je zegt hoort, geen selectie maakt in de woordenbrij die tot haar gericht wordt, 
  • dan weet je dat je duidelijke, korte zinnen moet maken.

 

• Als je weet dat een vriendelijk gezicht wonderen kan doen,
  • dan weet je dat het effect van wat je zegt vele malen groter is als je vriendelijk kijkt, dan wanneer je uitstraling nors is.

 

• Als je weet dat ze tijd nodig heeft om te begrijpen wat er tegen haar gezegd is, 
  • gun haar dan die tijd en probeer er later achter te komen wat ze begrepen heeft .

 

• Als je weet dat zij het soms moeilijk vindt om je aan te kijken en tegelijkertijd te begrijpen wat je zegt, 
  • ga dan naast haar zitten terwijl je met haar praat of gebruik evt. geschreven tekst of plaatjes,

 

• Als je echt contact met haar wilt, een band met haar wilt krijgen, laat dan ook iets van jezelf zien,
  • door ook over jezelf te vertellen, haar te laten zien wie je bent. Dat schept vertrouwen. en maakt dat je duidelijker voor haar wordt. Soms is het ook moeilijk om alsmaar vragen te krijgen en te moeten antwoorden. Reageren op iets wat een ander je vertelt is gemakkelijker en van het één komt dan ook vaak wel het andere, nl. zelf vertellen.

 

• Als je weet dat zij moeite heeft om meteen te antwoorden op vragen, maar dat ze wel over een vraag nadenkt, 
  • wees je dan bewust van het feit dat je soms later een antwoord krijgt, misschien op een moment dat je er niet om vroeg.

 

• Als  je weet dat zij moeite heeft met correcties,  
  • kies dan je moment zorgvuldig. Als het niet dringend nodig is niet meteen te corrigeren, kan een aankondiging dat iets een volgende keer anders kan, al voldoende zijn en is de correctie eerder acceptabel voor haar. Bovendien kan ze er dan een succesmomentje van maken.
  • kies soms voor een indirecte manier, bijvoorbeeld door met een andere begeleider de niet gewenste situatie te bespreken. Ze voelt zich dan niet aangesproken en schiet niet meteen in de afweer.

 

• Als je weet dat je lichaamstaal voor haar heel belangrijk is,
  • Zet je lichaamstaal dan bewust in. Wees uitnodigend in je houding als je dat wilt zijn. Of draai je om, als je duidelijk wilt maken dat het gesprek klaar is.

  

• Als je je realiseert dat het benoemen van wat niet gewenst is, niet vanzelfsprekend betekent dat begrepen wordt wat wel gewenst is,
  • vertel dan ook wat het gewenste gedrag is.

 

• Als je weet dat zij in een gesprek met meer mensen moeite heeft te begrijpen wat er gezegd wordt,
  • betrek haar dan af en toe bewust bij het gesprek, wees een beetje een tolk voor haar.

 

• En zo zijn er nog heel veel meer situaties die, wanneer ze bekeken worden vanuit het perspectief van Irene, bijna als vanzelf tot een juiste aanpak leiden.

 

Probeer bij een probleem dat zich voordoet, te bedenken wat de oorzaak van het probleem kan zijn. Een valkuil is om alleen op het probleemgedrag te reageren, hier sturend in te gaan optreden. Dat zal niet werken, als je niet tegelijkertijd ook naar de bron van dat gedrag zoekt.  Anticiperen, voorkomen is altijd beter dan corrigeren.
  
Blijf kritisch naar je eigen handelen en optreden. Soms krijg je een reactie terug die je niet begrijpt, die je niet aanstaat misschien. Maar het kan zijn  dat je niet duidelijk was, dat je een woord gebruikte dat meer betekenissen heeft. Misschien stelde je een vraag, terwijl je een opdracht dacht te hebben gegeven.